بسمِ اللهِ الرّحمنِ الرّحیم
«إِنَّمَا يَعْمُرُ مَساجِدَ اللَّهِ مَنْ ءَامَنَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْأَخِرِ و أَقَامَ الصَّلَوةَ وَ ءَاتَى الزَّكَوةَ وَ لَمْ يَخْشَ إِلَّا اللَّهَ فَعَسَى أُوْلَئِكَ أَن يَكُونُواْ مِنَ الْمُهْتَدِينَ.»
مساجد خدا را تنها كسانى باید آباد كنند كه به خدا و روز قیامت ایمان دارند و نماز را به پا داشته و زكات مىپردازند و جز از خدا نمىترسند. امید است كه آنان از رهیافتگان باشند.
سورۀ توبه؛ آیۀ18
نکاتی اجمالی در مورد آیه:
در آیه بعد، براى تکمیل این سخن شرایط آباد کنندگان مساجد و کانونهاى پرستش و عبادت را ذکر مى کند، و براى آنها پنج شرط مهم بیان مى دارد، مى فرماید: «تنها کسانى مساجد خدا را آباد مى سازند که ایمان به خدا و روز رستاخیز دارند»
این اشاره به شرط اول و دوم است، که جنبه اعتقادى و زیر بنائى دارد و تا آن نباشد هیچ عمل پاک، شایسته و خالصى از انسان سر نمى زند، بلکه اگر ظاهراً هم شایسته باشد، در باطن آلوده به انواع غرض هاى ناپاک خواهد بود.
بعد به شرط هاى سوم و چهارم اشاره کرده، مى فرماید: «و نماز را بر پا دارد و زکات را بدهد»
یعنى، ایمانش به خدا و روز رستاخیز تنها در مرحله ادعا نباشد، بلکه با اعمال پاکش آن را تأیید کند، هم پیوندش با خدا محکم باشد و نماز را به درستى انجام دهد، و هم پیوندش با خلق خدا، و زکات را بپردازد.
سرانجام به آخرین شرط اشاره کرده، مى گوید: «و جز از خدا نترسد»
قلبش مملوّ از عشق به خدا باشد و تنها احساس مسئولیت در برابر فرمان او کند، بندگان ضعیف را کوچک تر از آن شمرد که بتوانند در سرنوشت او و جامعه او و آینده او و پیروزى و پیشرفت او و بالاخره در آبادى کانون عبادت او، تأثیرى داشته باشند.
نکه ها:
الف) از این آیه استفاده مى شود، مسلمانان نباید هدایا و کمک هاى مشرکان بلکه تمام فرق غیر اسلامى را براى ساختمان مساجد خود بپذیرند; زیرا آیه اول گر چه تنها سخن از مشرکان مى گوید، ولى آیه دوم که با کلمه "إنّما" شروع شده، عمران مساجد را مخصوص مسلمانان مى سازد.
و از اینجا روشن مى شود: متولیان و پاسداران مساجد نیز باید از میان پاک ترین افراد انتخاب شوند، نه این که افراد نا پاک و آلوده به خاطر مال و ثروتشان، و یا به خاطر مقام یا نفوذ اجتماعیشان ـ آن چنان که در بسیارى از نقاط متأسفانه رایج شده ـ بر این مراکز عبادت و اجتماعات اسلامى گمارده شوند.
بلکه تمام دست هاى نا پاک را از تمام این مراکز مقدس باید کوتاه ساخت و از آن روز که گروهى از زمامداران جبار و یا ثروتمندان آلوده و گنهکار دست به ساختمان مساجد و مراکز اسلامى زدند، روحِ معنویت و برنامه هاى سازنده آنها مسخ شد، و همین است که مى بینیم بسیارى از این گونه مساجد شکل مسجد ضرار را به خود گرفته است.
ب) عمل خالص تنها از ایمان سرچشمه می گیرد:
ممکن است بعضى چنین فکر کنند چه مانعى دارد، از سرمایه هاى غیر مسلمانان براى عمران و آبادى این مراکز استفاده کنیم؟
اما آنها که چنین مى اندیشند، توجه به این نکته اساسى ندارند که: اسلام همه جا عمل صالح را میوه درخت ایمان مى شمرد.
عمل، همیشه پرتوى از نیات و عقاید آدمى است، و همیشه شکل و رنگ آن را به خود مى گیرد. نیت هاى ناپاک ممکن نیست عمل پاکى به وجود آورد، و محصول مفیدى از خود نشان دهد، چه این که عمل بازتاب نیت است.
ج) پاسداران شجاع
جمله "جز از خدا نترسند" نشان می دهد که: عمران و آبادى و نگاهدارى مساجد جز در سایه شهامت و شجاعت ممکن نیست.
هنگامى این مراکز مقدس اسلامى به صورت کانون هاى انسان سازى و کلاس هاى عالى تربیت در مى آید، که بنیانگذاران و پاسدارانى شجاع داشته باشد، آنها که از هیچ کس جز خدا نترسند، و تحت تأثیر هیچ مقام و قدرتى قرار نگیرند، و برنامه اى جز برنامه هاى الهى در آن پیاده نکنند.
د) اهمیت بنای مساجد
درباره اهمیت بناى مسجد، احادیث فراوانى از طرق اهل بیت(علیهم السلام) و اهل سنت رسیده است که اهمیت فوق العاده این کار را نشان مى دهد.
از پیامبر(صلى الله علیه وآله) نقل شده که چنین فرمود: «کسى که مسجدى بنا کند هر چند به اندازه لانه مرغى بوده باشد، خداوند خانه اى در بهشت براى او بنا خواهد ساخت».
و در حدیث دیگرى از پیامبر(صلى الله علیه وآله) نقل شده: کسى که چراغى در مسجدى برافروزد فرشتگان و حاملان عرش الهى مادام که نور آن چراغ در مسجد مى تابد براى او استغفار مى کنند.
ولى امروز آنچه بیشتر اهمیت دارد، عمران و آبادى معنوى مساجد است، و به تعبیر دیگر: بیش از آنچه به ساختن مسجد اهمیت مى دهیم باید به ساختن افرادى که اهل مسجد و پاسداران مسجد و حافظان آنند اهمیت بدهیم.
مسجد باید کانونى باشد براى هر گونه حرکت و جنبشِ سازنده اسلامى در زمینه آگاهى و بیدارى مردم، و پاکسازى محیط، و آماده ساختن مسلمانان براى دفاع از میراث هاى اسلام.
مخصوصاً باید توجه داشت: مسجد، مرکزى براى جوانان با ایمان گردد، نه این که تنها مرکز بازنشستگان و از کار افتادگان شود.
مسجد باید کانونى براى فعال ترین قشرهاى اجتماع باشد، نه مرکز افراد بیکاره و بى حال و خواب آلوده ها.
مسجد جامع اردستان
استان اصفهان
اجرای برنامه در فروردین1393
یکی از دوران هایی که آثار فاخری را برای آیندگان خود بجای گذاشته است، عصر سلجوقیان می باشد. در این دوره رشد وترقّی ایران شکوفا شد و بناهای زیادی به بهره برداری قرار گرفت. یکی از این بناها، مسجد جامع شهر اردستان می باشد که حقیقتاً ان را، یک شاهکار هنری باید نامید. مسجدی با گنبد بزرگ، چهار ایوان در حیاط و گچ بری های داخلش، چشم هر علاقمند به آثار تاریخی را مجذوب به خود می کند. دنیایی از ظرافت و لطافت در این مسجد به چشم می خورد که اینجانب به عنوان یک عکاس، نمی دانستم از کدام سوژه شروع به عکاسی کنم. یکی از ویژگی های شاخص این مسجد که موجب می شود بیشتر به دل بنشیند، دست نخورده بودن بنا است که حسّ تاریخی بودن و قدیمی بودن را بیشتر إلقا می کند. متأسّفانه برخی از بناهای تاریخی به دلیل تخریب کل، یا قسمتی از آنها، مجدّداً بازسازی می شوند که هرچند این کار، برای بقای بنا، ضروریست، اما دیگر آن روح و حسّ و حال قدیمی بودنش را از دست می دهد. شاید اگر شهر اردستان در جادۀ ارتباطی اصلی قرار می گرفت، شناخت گردشگران از این بنای شگرف، بیشتر می شد.
یک حیاط و چهار ایوان که سبک مساجد شهر اصفهان را تداعی می کند.
نمای داخلی گنبد اصلی مسجد
بدون شک و تردید، اوج هنر معماری این مسجد، در قسمت گچ بری های محراب اصلی خودش را به رخ می کشد که ظرافت کشنده ای در ساختن آن به کار گرفته شده است.
لطفاً برای مشاهدۀ سایر سفرنامه های من در استان اصفهان، اینجا را کلیک کنید.
لطفاً برای مشاهده سایر سفرنامه های من در ایران، اینجا را کلیک نمایید.
و اما در پایان...
قطره ای از دریا...
امام صادق(علیه السّلام) می فرمایند: خدا فرمود که خانه های می بر روی زمین، مساجد هستند؛ پس خوشا بر بنده ای که در خانۀ خویش وضو گیرد، پس آنگاه مرا در خانه ام زیارت کند. آگاه باشید که به راستی، بر زیارت شونده است که زیارت کننده را بزرگ دارد و تکریم کند.
فرازی از دعای جوشن کبیر: (کتاب مفاتیحُ الجِنان)
«...یا غِیاثی عِندَ کُربَتی»: ای خدائی که در گرفتاریهای من، به دادم می رسی.
«...یا دَلیلی عِندَ حَیرَتی»: ای راهنمای من در هنگام تحیّر و بُهت.
فرازی از کتاب صَحیفه سجّادیّه که مناجات امام سجّاد(علیه السّلام) با خداوند می باشد:
«ألّلهُمَّ أغنِنا عَن هِبَةِ الوَهّابینَ بِهِبَتِکَ، وَاکفِنا وَحشَةَ القاطِعینَ بِصِلَتِکَ حَتَّی لانَرغَبَ إلَی أحَدٍ مَعَ بِذَلِکَ، وَلا نَستَوحِشَ مِن أحَدٍ مَعَ فَضلِکَ.»
خدایا؛ ما را به بخشش خودت بی نیاز کن تا به سوی غیر تو نرویم، و احسان و لطفت را بر ما هموار کن تا از دور شدنمان و فاصله گرفتنمان از افراد و غیر تو، نهراسیم.